Видовме и потврдивме дека онлајн наставата не е иста како наставата со физичко присуство. После пандемискиот период, се чувствува животот во училиштата, училниците и училиштните дворови, нели, како што доликува. Секако, соработката на учениците, со наставниците, па и на родителите е многу поблиска и поверодостојна. Исто така, забележуваме, но и насетуваме кај учениците дека на часовите „подзаборавија“ да пишуваат или почесто им се уморува раката од пишување. Нормално, тоа е резултат на долгиот (онлајн) период пред компјутер и на мобилен телефон. Но, не мора да значи, дека е баш така. Кој си учи и си работи, не наидува на никаква тешкотија. Сепак, тоа е до личната волја и совест!

И технологијата си го прави своето, тука нема дилеми?! За читањето убава белетристика, не сакам да пишувам, бидејќи тоа одамна е веќе заборавено, со ретки исклучоци на одговорни и посветени ученици. Или народски: „снајди се, па живеј“, меѓутоа, не е начин, да се стигне до знаење и успех. Како и да е, наставните активности, се одвиваат многу подобро.

По однос на прилагодувањето, не се согласувам дека на децата им било потешко, бидејќи долго време не биле во училиште и сега било потребно време за да ги вратат училиштните навики. Повеќе пати имам кажувано и ќе повторам: учењето е континуиран процес, а не, само од денес, за утре. Од тоа, нема придобивка. Од интелектуалниот капацитет кај едно дете, зависи и совладувањето на тоа што се учи и што треба да се истражува и знае. Точно е и многу се согласувам дека децата треба да бидат растеретени со наставни часови и предмети. Но, за тоа имаме надлежни институции кои треба да преземат соодветни мерки, а ние, наставниците тоа не можеме да го менуваме на своја рака. Свесни сме, за сите наставни околности..., посебно за очекуваните наставни реформи. Ние, само извршуваме и постапуваме како што ќе нѝ биде кажано. Доколку, се побара консултација и помош од наша страна, со задоволство ќе ја пружиме.

Веќе го насетуваме крајот на првото полугодие, стандарден период, исполнет со многу тестови, усни испрашувања, односно, заокружување на ученото, изминативе 4 месеци. Период, кој треба да се истрае и успешно да се заврши. Да запомнеме: ништо не е тешко, ако му го земеш редот стабилно и сериозно. Тоа се нарекува: континуитет. Со коректна комуникација, стабилна посветеност на наставните обврски и со многу љубов и желба, ќе ги потврдиме очекуваните резултати. Исто така, уште еднаш, по не знам кој пат, ќе повторам: на училиште, не учиме за оценки (тие се само формални бројки) кои фигурираат за одреден степен на постигнатиот успех, но не се клучни во утврдување на трајни: знаења, умеења, вештини. Така што, тоа воопшто да не ги загрижува ниту учениците, ниту нивните родители, дали меѓу сите петки, ќе има една четворка или една тројка. Тоа да не се сфаќа толку емотивно и трагично, затоа што може да се регулира на многу други начини. Оценката е значи, само форма, но не и содржина! Месеците: декември и мај, се водат битки за оценки, што е многу погрешно. Не се сфатила суштината на бројката, во споредба со квалитетно стекнатото знаење. Кога се работи една работа, не се тргнува од тоа што сме имале на школо, ами колку тоа практично умееме да го ставиме на располагање. Всушност, многу е едноставно: теоријата станува пракса, ако знаеш правилно да ја применуваш. Да се водиме по тој принцип и пореално да ги гледаме работите, а не, само да реагираме на сѐ и сешто. Тоа не е за добробит.

Да напредуваме со она што ќе ни биде од корист и служба, а не, да тежнееме за петки или не знам, за двојки итн. Се тргнува од елементарното, па се оди кон посложеното. На сите колеги, кои безрезервно и безпоштедно работат во настава и таа им е приоритетна цел на работа, како и на сите ученици, кои навистина се трудат да го вложат максималниот капацитет, односно дарот што го поседуваат: им честитам за постигнатите успеси кои значат и вредат, со желба за уште подобри докажувања, со нови сили, во второто наставно полугодие, со многу мотивираност и радост. До учениците: скијајте, ама не заборавајте да подзавртите некоја книжевна страничка, ние наставниците по македонски јазик, обично, не само за летниот, ами и за зимскиот распуст, даваме лектира. Па, среќно! Повеќе да читаме, да ги оставиме малку настрана социјалните мрежи!

Ви посакувам: Среќна Нова 2023 година и среќни новогодишни празници, со желби за: добро здравје, љубов, среќа, напредок и многу убави и позитивни работи и случувања!

Автор: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик

Во македонскиот јазик, веќе неколку години, активно и зачестено, присутна е секојдневната употреба на англизмите. Ги употребуваме сите, но, најмногу учениците и помладиот свет.

На што се должи прекумерната употреба на англизмите?

Сметам, дека современата, електронска комуникација, интернетот, си го прави своето, понатаму, нечитањето на домашна белетристика, недоволното познавање на својот мајчин јазик, гледањето филмови и сл. со странски превод... и кога сето тоа ќе се сумира, јасно е, зошто во секојдневната комуникација доминираат: поштовање, респект, ин, кулирање, шерување, тагнување, ок, ... и уште многу, многу други зборови и изрази. Типични интернационализми! Свесната употреба на овие зборови и изрази, не дозволува да ги замениме со наши соодветни зборови. Но, тоа е сепак, до личната свест на секој од нас. Да размислиме, дали е во ред, толку зачестено да користиме: гууд, наместо добар, добро... На пример, на час по македонски јазик и литература, или кога работиме писмена работа, не смеат да се користат зборови од туѓо потекло, затоа што на тој начин, ние не покажуваме никакво почитување, а најмалку не, негување на македонскиот јазик. И воопшто, наставата во македонското образование не смее да дозволи и да применува интернационализми, иако се многу чести во употреба (освен, по предметот англиски јазик, каде што е нормално да се зборува на тој јазик). На тој начин, правописот отстапува од своите правила. Тоа важи, во секоја друга администрација, поготово на јавен настап, пред македонска телевизија, и сл. Да не дозволуваме да надвладее туѓата лексика, затоа што имаме своја, соодветна лексика на нашиот убав, стандарден, литературен јазик. Доколку, се ограничиме во употребата (акцентирам, - на англизмите), ние многу повеќе и подобро ќе покажеме култура кон нашиот јазик. Замислете, колку е непријатно да покажувате почит кон другиот јазик, а сопствениот јазик да го занемарите. Тоа е недозволиво. Така ја уништуваме јазичната норма на стандарден (кодифициран) јазик. Оттука, лигично е, да се јавува проблем во неписменоста кај учениците и кај генерациите кои завршуваат образование. Тој проблем е траен, доколку навреме не се поправи. А за да се поправи, на тоа се работи уште од најмала возраст, кога се стекнува писмена основа на училиште. Да запомнеме: има прилики и околности, кои дозволуваат целосна употреба на интернационализмите, и тука ништо не е зачудувачко, меѓутоа, на македонско тло, се знае дека треба да бидат најприсутни македонизмите. Да не се разбереме погрешно, ние не можеме да ги искорениме туѓите зборови кои навлегле и навлегуваат во нашиот јазик, но укажуваме на нивно, контролирано и соодветно користење. Затоа, да не покажуваме одбивност, ами љубов, задоволство и правилна употреба, на македонскиот јазик и на македонизмите. За секој странски збор, во нашиот јазик, постои соодветен превод, замена. Наше е, да се трудиме и да настојуваме, што позачестено да користиме наша, македонска лексика, како во разговорна, така и во пишувана форма. На тој начин, нашиот јазик, станува побогат и подоминантен, кај нас, па и прекугранично!

„Јазикот е единствената наша татковина“ – Блаже Конески

Блаже Конески, основоположникот и кодификатор на современиот македонски јазик, има напишано: „Јазикот е единствената наша татковина“.; „Се додека го чуваме, го негуваме, го вардиме, го гледаме јазикот наш македонски – ќе може да сметаме дека ја имаме и татковината. Како куќа, како дом, како огниште.“; Ќе дополнам уште две други мисли: „Судбината на јазикот, е судбина на народот.“ (Гане Тодоровски) и „Без јазик, си никој и ништо.“ (Видое Подгорец). Безвремени мисли и пораки, кои никогаш не бледнеат. Оживуваат во секое време и на секое место.

Имаме длабоко вкоренето, македонско книжевно наследство (како на историски, така на поетски и прозен план), за кое посебна и заслужна улога има Конески, или вториот Мисирков, како и сите лингвисти и книжевници кои придонеле и придонесуваат за зачувување и ширење на кирилското писмо и македонскиот збор. Одговорност и обврска на сите нас е, да водиме грижа и да знаеме да го чуваме и соодветно применуваме нашиот македонски јазик, односно, да не дозволуваме влијание на странска лексика, во секојдневието. Да го чуваме заветот од предците! Што би советувал како најдобра варијанта во негувањето на македонизмот? Би советувал: читајте домашни автори и нивни дела, гледајте филмови, претстави, документарни емисии од нашата македонска почва, користете кирилично писмо, не „шерувајте“, туку споделувајте македонски текстови и пејзажи (ги има во недоброј), богатете го речникот на македонскиот јазик со правилни македонски изрази и зборови и најважно – зборувајте на македонски литературен јазик! На овој начин, придонесуваме во ширењето на македонската јазична култура, а со тоа, сме директни сведоци на постоењето на македонскиот јазик како на фонетско, така на морфолошко, синтаксичко, лексиколошко, лексикографско, дијалектолошко, па дури и на стилистичко рамниште. Да говориме на македонски јазик и да користиме македонизми! Да бидеме благодарни и да имаме чест, што нашиот јазик надалеку се изучува и користи и што постои интерес за изучување, во прекуокеанските земји. Англизмите, имаат свое говорно подрачје! Затоа, да придаваме, многу поголемо значење на македонизмите! Колку убаво звучи, кога се разбираме на свој јазик! За да знаеме странски јазици, најпрвин, треба да тргнеме од својот, мајчин јазик!

Автор: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик