Да повториме: на училиште, се учи за стекнување на знаења, вештини, способности, развој на интереси, односно, учиме да градиме сложни другарства, да почитуваме и да го разбираме светот околу нас, како и да останеме подобри и паметни личности. Пред сѐ, образовани и писмени. Обврската на воспитно-образовниот просец е поучна и таква треба да остане. Јасно е дека со сила, убавина не бидува, ами само со мерак и волја.

Да се држиме до кодексот на однесување што важи во училиштето. Да не дозволуваме девијатните однесувања да доминираат. Секој може да биде паметен и одговорен, а тоа произлегува од личната совест и свест. Да бидеме пријателски и разумно настроени кон секого, оти само на тој начин, го докажуваме човечкото во нас.

Месец и пол, не дели од крајот на оваа учебна година. Благодарност, што останавме во училиштните клупи (впрочем, како што доликува наставен процес), наместо онлајн пред дигиталните средства за комуницирање. Секоја година, се оди во правец на ставот дека најважно е на школо да ги имаме сите петки, наместо реално да процениме колку детето покажува интерес да работи и соработува, за да стигне до посакуваниот резултат. Тоа се повторува години и години наназад. Најважна е контролата од дома, односно колку родителите посветуваат внимание на нивните најмили, да ги прашаат како им оди наставата, по кои предмети на пример, имаат одредена тешкотија, или пак, по кои предмети без проблем совладуваат материјал. Тоа ретко се случува. Затоа, реагираме за: „подарени“ или народски кажано: „надуени“ оценки, кои нема да им бидат од никаква корист, на тие што треба еден ден да градат работен профил и да бидат вклучени во едно работно опкружување. Нашите навики се традиционални: ги имал ученикот сите петки, а една или две четворки и сега гледаме со разни притисоци, тие да станат петки. Тоа не е во ред и така не треба. Секој, да си ја гледа својата должност и обврска и да не се меша во работата на другиот. Оти, секој знае колку може да постигне и каков капацитет има. И што со тие барања за оценки? Кој на кого му прави штета? Не смее никој, да се меша во работењето на наставникот и во неговото оценување. Оти наставникот покрај предавач и оценувач, тој е втор родител на учениците од воспитен карактер (да советува, да помага, да искара, да покаже прав пат како треба). Или, тоа не е важно? Се разбира, најважно е! Учениците, скоро половина ден се на настава, односно во нивниот втор дом – на училиште. Тие се толку многу интелигентни, надпросечно да кажеме, што самите можат да проценат колкави се нивните постигања на школо. Не е до нив, ами до родителите е, кои бараат оценки. Да се поправиме, и да ги оставиме учениците да постигнуваат онолку, колку што умеат. А ние наставниците, тука сме, за било која потреба. Никогаш не сме се спротивставиле ако треба некаде да помогнеме. Но, за тоа е потребен паметен разговор, да согледаме еднаш каде постои пропуст (ако постои) и да го надоместиме. Најважна е разбраната комуникација: наставник-родител-ученик-наставник, оти така континуирано се следат постигањата на школо. Не, само на родителски, родителите треба почесто да се интересираат, да доаѓаат на училиште и да прашуваат како се нивните деца на школо. Оти, ако учиме само за оценки, тогаш подобро е воопшто да не учиме, можеби така е најлесно, ама последиците се непоправливи.

Концентрацијата на часот е исто така важен предуслов да следиме како нѝ се одвиваат активностите, или што наставникот задал за домашно. Не смеат мислите на час, да бидат „рассеани“, или по социјалните мрежи. Најлесно е да го обвинете наставниот субјект, но размислете и запрашајте се, од морален и учтив карактер, дали е баш така?! Размислете што сѐ им дозволувате на своите деца, и колку привилегии им давате (има и исклучоци, нормално), за тие да „учат“ само за оценки, а не, за реално и квалитетно знаење.

Уште еднаш, им порачувам на сите драги и вредни ученици: за никого не учите, ами за вас, лично. Не значи дека ако вашиот родител е доктор, и вие треба еден ден да бидете доктор (тоа е веќе стереотип). Не се водете од тој принцип, оти желбата треба сама да ве води во животот. Многу сте напредни како генерации... Тие формални бројки кои се најбарани, не се гаранција за успех, никаде нема да послужат (ама за тоа, еден ден можеби ќе се сетите). Давајте го најдоброто од вас, дејствувајте во правец на способностите, верувам дека можете, и ќе повторам: тука сме, сите ние наставници за вас, за ваше добро. Ништо не сме скратиле кај никого и ниту ќе дозволеме такво нешто. Богатството е скриено во секого од нас. Од него започнува секој труд и успех!

Пишува: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик

Главни одлики на наставничката професија кои ја прават да биде една од најблагородните професии во светот се: одговорноста и посветеноста. Одлики, од кои произлегуваат како „Грозд“ техника, сите други воспитно-образовни начела во наставниот процес. Постоеше едно време (многу одамна), кога професијата наставник беше: авторитет и принцип. Додуша, и денеска е така, но во многу, многу ретки и исклучителни ситуации. Денес, е технолошко време, „тимско“ време. Време, во кое класичното е потиснато од современото. Има разлика: читање книги и спуштање „готови“ состави, текстови, од интернет. Или подобро кажано: цели магистратури и докторати. Но, таа е веќе друга тема. Секоја промена се сведува на време и навика. Така што, со текот на времето, учиме да се навикнуваме и да прифаќаме секакви предизвици кои ги носи новото училиштно време (онлајн, или технолошко време).

Наставната одговорност и посветеност

Добар наставник е прав педагог и психолог. Тоа значи: правилно научил и докажува, дека треба да биде: лик и пример во воспитно-образовниот процес (како дома, така во училница и пошироко). Односно, методски, вешто и тактички совладал како да застане во училница, пред тој убав и млад свет, како да се однесува во училница и секако, во интеракцијата со колективот каде што работи. Значи, правилна и културна комуникација (субјект-објект), секако, со доза на хумор, што е препознатлив и присутен во наставата. Таа е многу важна особина која го краси солидниот наставник. А од неа, секако дека доаѓаат до израз и впечатоците кои ќе ги остави. Без разлика, колку се напредни денешните генерации, и колку само не читаат, што е очигледен факт (со ретки исклучоци), сепак, правиот наставник, мора да го одржува кодексот на однесување во континуитет. Оти, таа е негова, врвна одговорност и посветеност во тоа што го прави, и што очекува да постигне. Всушност, кодексот е принципот на наставникот. Како еднаш ќе го изгради, така целиот живот ќе се памети. Некој го поседува, а некој, не. Воопшто не се виновни учениците, ако наставникот не умее да го организира и одржи часот како што треба. Тоа само ја потврдува неконтролираната демократија во текот на часот од која не се извлекува апсолутно, никаква морална поука, а најмалку не, знаење од часот. Очигледно, дека нешто треба да се промени. Затоа, кога велам дека е една од најубавите и најблагородните професии во светот, професијата наставник, колку предизвици, толку и одговорности сноси.

Колку е убаво да се чуе: „Прекрасен наставник“; „Има што да се научи од него“; „Со задоволство се седи на час кај него/неа“; „Прав другар со учениците“; „Чест ми е/нѝ е, што ми предававте“; „Нѝ покажавте прав пат во животот“; „Ретки се наставниците како Вас“ итн... Искрени изрази и впечатоци кои учениците со радост ги зборуваат и споделуваат. И навистина е пријатно, да се чујат. За така да биде, нека се потруди секој наставник да ја одржува својата одговорна, посветена и културна професионалност. Верувам дека може. Секој ученик сака добар наставник. И обратно, секој наставник сака паметни и вредни ученици. Да, ама добар ќе биде кога ќе ги научи на: знаења, на толеранција, на одговорност, на мислење со своја глава... Дури тогаш, не добар, ами најдобар ќе биде, секој наставник. Дури тогаш и повратната инфорација од учениците ќе биде над очекуваното. Затоа, велиме: „искуството си го прави своето“. Помладите наставници нека земат пример, нека „црпат“ искуство од повозрасните. Оти, навистина има што да научат и да практикуваат. Ништо не губат, напротив, добиваат. Секој, на свој начин, се разбира. Така се гради заедничи јазик кој води до посакувана цел.

Наставникот – поучувач и советувач

Со целосно внимание и максимално трпение, наставникот треба да биде посветен на својата работа. Не е така едноставно, но сепак е чекор до успех. Во наставниот процес, имаме секакви ученици, како што имаме и секакви карактери на наставници. Токму со тие различни карактери, треба љубезно и многу трпеливо да се работи. Лесно е да се каже: „не можам“. Другата алтернатива: „можам“ е попродуктивна. Како менаџер на часот, наставникот треба да ги познава, сите свои ученици. И секако, да практикува начини, како да ги привлече и заинтересира да соработуваат и комуницираат заеднички, со сите другарчиња, соученици во училницата и надвор од неа, но најважно е, да им ја долови интересната страна на учењето (нешто, сепак да сакаат да прочитаат, и да научат). Тоа може да се постигне, иако во многу ситуации наликува на потешко.

Мислам дека, со посветеност и разбирање, се постигнува успех. На тој начин и крајно незаинтересираниот ученик за учење, ќе покаже некаква волја. На тој начин ќе има и повратна информација (каква-таква). Клучот е во наставникот и во неговата дарба, љубов и креативност за работа. Работата на наставникот, не е воопшто лесна и едноставна. Тој ја има привилегијата да работи со најмилата радост на овој свет, и како поучувач, и како советувач. Сублимат на тие две компоненти е: оценувач. Тие две, педагошко-психолошки одлики наставникот треба да ги применува секој час, па дури и на секоја средба со учениците. Затоа се вика наставник, да даде знаења и совети. И на крај, да изведе заклучок: дали навистина од ученичето, направил прав ученик, или не... Оној ученик, кој слуша и почитува наставник, секако дека ќе биде на прав пат и ќе тежнее кон напредок и успех. Покрај работата на часот, вредниот наставник гледа доследно и одговорно да ги завршува и своите административни обврски, што е дополнителна работа во неговото наставничко досие. И тоа, скоро секој од нас го завршува навремено, да речам во корелација со е-дневникот. Доколку, нешто се заборавило на училиште, се завршува од дома. Се со цел, да се најде повеќе време за посвета кон подготовката на часовите и комуникацијата со учениците.

Работата на наставникот, не е само половина ден на училиште, таа нема крај, оти секогаш по нешто излегува да се сработи. Исто така, треба да се спомене и најважната компонента, а таа е: комуникацијата со родителите, која треба да се одвива без проблеми и навремено, со цел да се прнесат и следат промените кај учениците. Взаемна комуникација, која мора да се почитува и почесто да се практикува. На пример, имаме отворен ден за родители, каде родителот има можност со секој наставник што му предава на неговото дете, да поразговара за успехот и неговото поведение. Секој наставник, и како поучувач, и како советувач, па со ред и со уште многу други функции, треба да го чува своето достоинство, а со него и столбот кој го носи во самото училиште. Без него, нема настава, исто како што нема џагор во училницата, во училиштните ходници, во училиштните дворови, без учениците.

Времето се менува, а со него и генерациите

Без разлика колку промени ќе донесе наставното време, а со него и генерациите кои доаѓаат, функцијата и целта на наставникот не смее да се занемари. Наставниците заслужуваат многу поголема поддршка и мотивираност за работа, односно, треба многу повеќе да бидат вклучени во донесувањето на образовни промени иако и самите знаат како најдобро да го водат наставниот процес. Има многу квалитетни наставници, и нивниот потенцијал треба да дојде до позначителен израз. Знаеме дека со сила ништо не се прави, ами со волја и интерес. МОН, БРО, ДИЦ, знаете дека наставниците се движечка сила во наставниот процес. И секогаш, го даваат најдоброто од себе.

Затоа, потрудете се, повеќе да дојде до израз соработката со нив. Едни со други, од корист сте! Секој наставник е одговорен во својот предмет кој го предава. И оттука, има што да предложи и понуди: и како сугестија и како совет за тоа што го работи. Се разбира, за да имаме поквалитетно образование, а со него и воспитание. За крај, на сите мои почитувани колешки и колеги од просвета, им порачувам: колку промени и да донесе новото наставно време (иако и понатаму чека на реформирање), секогаш бидете свои и принципиелни кон работата која што ја сакате и која со задоволство ја работите. Гледајте позитивно, за подобро да биде. И мора да биде. Барем, сите така сакаме и очекуваме. Како за нас, така и за учениците, така и за сите чинители во училиштната средина.

Автор: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик

(Ставовите изнесени во колумните не се ставови на редакцијата на Апла.мк. Затоа Апла.мк не сноси одоговорност за содржината на истите)