Пишува: Теофил Блажевски

Министерот за економија, Крешник Бектеши, даде изјава во врска со производството и дистрибуцијата на топлинска енергија од страна на БЕГ, во која се препознава спин:

Спин: Ние не субвенционираме приватни фирми и затоа е донесена одлука од страна на ЕСМ, која е фирма во 100 процентна сопственост на државата, да се преземе управувањето со БЕГ. Преку државната ЕСМ ќе се покрива разликата од реалната и постојната цена за корисниците

[Извор: РСЕ – ЕСМ го презема управувањето со БЕГ и Скопје Север – датум: 20.01.2022]

https://vistinomer.mk/wp-content/uploads/2022/01/kontraspin-foto-vistinomer-1024x281-e1500652724996-300x82.jpg 300w" alt="" width="650" height="178" class="aligncenter size-full wp-image-115975 b-loaded" style="clear: both; display: block; margin: 15px auto 25px;" />

Контраспин: Изјавата на министерот за економија Крешник Бектеши содржи извртување на вистината, спин, бидејќи само формално е точно дека државата не врши субвенционирање на приватни фирми.

Оваа изјава е дадена пред преземањето на временото управување со БЕГ, која го води целиот бизнис со производство, дистрибуција и снабдување со топлинска енергија во Град Скопје, на која се приклучени над 60 илјади потрошувачи, од кои најголемиот дел домаќинства.

Владата минатата недела на 14.01.2022 г. донесе Уредба со која ќе се овозможува преземање со управувањето со БЕГ преку Електрани на Северна Македонија (ЕСМ), акционерско друштво во целосна државна сопственост. Оваа „Уредба за критериумите и условите за прогласување на кризна состојба во случаи на временски и природни непогоди, хаварии и нарушувања на пазарот  на топлинска енергија, начинот на снабдување со топлинска енергија во кризна состојба, мерките што се преземаат во случај на кризна состојба“ ѝ овозможува на Владата преку заклучоци на Комисијата од седум члена, да донесе одлуки за мерки, како што е времено управување и да финансира од Буџетот во целиот систем на топлинско снабдување.

Ден претходно на 13.01.2022 г. Владата донесе Одлука „за обезбедување на дополнителни количини на електрична енергија во услови на постоење на кризна состојба во снабдувањето со електрична енергија“.

Врз основа на таа Oдлука и на Уредбата од 14 јануари, засега е сигурно дека од Буџетот до 31.01.2022 г. до кога ќе се прави нова проценка околу потебните пари, во БЕГ посредно, односно директно во Те-То, која, де факто е фирма мајка на БЕГ,  треба да бидат вбризгани 6 милиони евра од Буџетот, за да се покријат трошоците за снабдување со топлинска енергија преку откупената електрична енергија што ќе ја произведува Те-То. Парите ќе одат посредно преку ЕСМ, но де факто, директно во Те-То и БЕГ.

Имено, моделот за решение на кризата и преземањето со управувањето, до кој се дојде по предупредувањата од БЕГ дека нема пари да купува гас после средина на јануари, предвидува купување на гас, но и откупување на струја од страна на Те-То, која со начинот на производство (когенеративна централа), обезбедува од производството на електрична енергија да се обезбеди и производство на пареа (топлинска енергија), која се вбризгува во топловодниот систем. Струјата што ќе ја произведува Те-То, а надвор од струјата што се испорачува за други корисници од веќе склучени договори, во целост ќе биде откупувана од ЕСМ (од државата), по цена од 170 евра за мегават час, што може да се види и од прес-конференцијата на Бектеши од 13.11.2022 година.

Кризата настана со енормното зголемување на цените на основните енергенси, во случајот гасот како суровина за производство на топлинска енергија од котлите што се во посед на БЕГ. Но, не треба да се заборави дека БЕГ, иако е приватен концесионер, управува со јавно добро, односно јавна услуга и дека во лиценците за производство на топлинска енергија има и обврска за обезбеди друга суровина за производство за најмалку 15 дена и да ја чува во резерва, во случајот мазут. Иако формално не е утврдено дали БЕГ го сторил ова, очигледно е дека не, зашто оваа компанија соопшти дека има залихи за производство за само уште еден ден на 13.01.2022 година.

Исто така, не е без значење што министерот за внатрешни работи, Оливер Спасовски и директорот на Регулаторна комисија за енергетика, Марко Беслимовски побараа од Јавното обвинителство да ја процесуира пријавата од 2019 година за нерегуларно доделување на концесиите на БЕГ од 2013 година. Сето ова можеби ќе го смени моделот за снабдување на топлинска енергија во иднина. Не е без значење и одговорот што треба да го има јавноста, зошто БЕГ е без сигурна и поевтина испорака на гас, доколку Те-То тоа го обезбедил навреме?

Сепак, факт е дека ова снабдување до крајот на оваа грејна сезона март/април, ќе зависи од парите од Буџетот што ги распоредува Владата и дека, иако не е директно субвенционирање, тоа е де факто субвенционирање на БЕГ со милионски суми евра. Оттука, изјавата на Бектеши дека Владата не субвенционира приватни компании кога зборува за БЕГ ја оценуваме како спин.

Без оглед што постигнатото решение, веројатно беше единствено можно во текот на јануари за да не дојде до колапс на системот за греење во Скопје, до кој ќе дојдеше доколку 60 илјади потрошувачи во ист ден останеа без топлинско снабдување. Допрва, пак, треба да се видат деталите од договорите помеѓу ЕСМ и БЕГ, каде ќе одат наплатените пари од потрошувачите што се слеваат во касата на БЕГ секој месец. Зашто вака, ем потрошувачите од Скопје директно плаќаат на БЕГ, ем државата плаќа од Буџетот, т.е. граѓаните од целата РСМ за сигурна испорака на топлинската енергија во Скопје.