"Труд и постојанство, тоа е силата, со помош на која човек станува највелик при секоја иницијатива" - Гоце Делчев

Неколку ексклузивни и вредни податоци за социјална историја на Битолскиот санџак. Малкумина знааат за тоа дека Битола на пример, во 1890/91 година имала 40 казина-меани, во Буково и Трново две фабрики за пиво, во 1911 година три театри, 15 читалишта...Ете подетално: 

Соочени со состојбата во светот и се отвори дискусијата за образвонаието во кризни и вондредни ситуации. Соочени со фактот дека на Балканот на овие теми не се ни отворила дискусија а камоли пак предлози и решенија. Нужно е овие проблеми да се решаваат „во од“. Образованието на далечина не е нов изум, пионери во оваа област се Америка и Австралија кои го спроведувале уште од педесетите години на минатиот век, и се одвивало преку радио или телевизиски програми во комбинација со систем на допишување. Во овие земји како и во неколку други постојат и регулативи за „домашно образование“. Под домашно образование се подразбира образованието кое се врши во домот, каде наставници се родителите за што постојат специјални програми, обуки и начин на акредитирање за стекнатото образование. Образованието на далечина во денешни услови се изведува преку интернет платформи и апликации и со денешниот развој на техниката, прилично е лесно и економски ефективно(квалитетот и се останото е сосемa друга тема)

Ставјќи ги предходно дефинираните поими во конткестот на Македонија треба да се каже дека нема ни минимум услови за никакво образование на далечина. Електерификациската мрежа е слаба и често се случуваат падови. Интернет конекцијата е прилично лоша со чести падови. Вака гледано оваа настава, ќе се претвори во час на кој ќе присуствуваат неколкумина од големите градови, кои по некоја случајност имаат добра конекција. Руралните и приградските средини многу тешко би имале можност да ја следат настава.За овој вид на воспитание и образование немаме ниту план, ниту програма, ниту прилагоден систем накратко речено регулативата за овие процеси во Македонија е рамна на нула. Предходно не сме имале вакво искуство а за да се воведе треба, време простор и планирање. Чекорите кои деновиве се превземаат, а тоа се воглавно изработка на едуктивни видеа поставени на некоја интернет платформа, не можат да се категоризираат како организиран систем на образование и воспитание. Тие единствено можат да полужат за пополнување на слободното време на учениците и за лична себеедукација, која не изискува следење на напредокот како вообичаената настава. Всушност кон изнесеното тврдење во текстот оди во прилог и изјавата од министерството за образование и наука дека не планираат изведување на настава на далечина, туку само емитување на едукативна програма на телевизија. Чекор за кој веројатно ни требаше криза за да се сетиме како да го пополниме медиумскиот простор со воспитно образовни содржини, иако имаме богата традиција на емисии од овој тип.

Ситуацијата не е ништо подобра ни во високото образование. На ниво на Македонија според достапните податоци единствено подготвени се American colege Skopje и ФИНКИ кои испрати соопштение дека наставата ќе ја извршува преку системи за далечинско учење. Од предходно изнесените причини и во високото образование овие чекори, веројатно нема да доведат кон никаков прогрес туку само ќе служат за пополнување на слободното време, секако за оние кои што ќе имаат пристап кон платформите. Олеснителна околност е тоа што студентската популација е составена од возрасни луѓе кои знаат и разбираат што значи образованието и себеедукацијата. Сходно на ова преку користење на бесплатните бази на научни трудови, дигитални библиотеки, може не само да го надополни туку и да го надгради своето знаење. Нешто што според мене представува не само опција во вакви ситуации туку и нужност за секој еден кој сериозно си го сфатил полето на студирање и во крајна линија неговата идна професија.

За жал во наши услови единствената опција е изгубеното време да се надохнади, било тоа преку работа во викенди или според мене уште подобро и далеку поефективно, со еден декрет, пролонгирање на учебната година во кој период ќе се завршат сите обврски кои сега не се извршиле. Поради непостоењето на соодветна законска регулатива, соодветни технички услови, организиран систем на воспитание и образование на далечина, се што во овие моменти се прави е погодок на слепо. Овој погодок може но и не мора да ја погоди целта, а тоа не може, не смее да биде и не е пристап кон организирање на систем.

Оваа ситуација треба да послужи за поттик да се развиваат нови пристапи и идеи, да се експериментира со цел повторно да не се најдеме во ситуација на мртва точка. Од тука сите кретивни идеи заслужуваат почит и поздрав, како и отворената дискусија. Сега како никогаш порано колегите од сите образовни профили можат да придонесат кон оваа тема. Преку споделување на електоронски бази на литература, правење на видеа, подкасти, останати дигитални содржини, ќе се допринесе кон подобрување на моменталната ситуација. Покрај ова, овие чекори кои сега ќе се превземат, организирано или од поединци понатаму ќе послужат како сериозно алиби за конечно изготвување на регулатива, планови програми. Современиот свет нуди можности, со соодветно ниво на лична мотивација, лични компетенции, хуманост и идеализам, сите ние можеме да допринесеме кон подобрување на ситуацијата. Упатувам поттик и повик кон сите колеги, своите активности и размисли во овој момент да ги насочат главно кон воспитно образовните активности. Ние како идни наставници, како општествено одговорни битија, сме должни знаењето што сме го акомулирале, да го ставиме во служба на народот и потребите на времето.

Васко Гичевски студент на Институт за историја при Филозофски факултет, УКИМ, Скопје

(Ставовите изнесени во колумните не се ставови на редакцијата на Апла.мк. Затоа Апла.мк не сноси одоговорност за содржината на истите)

Здравомислечкиот и образуван свет, во последниве дни се соочи со највеликолепниот изблик на совремниот фашим на балканските простори по Втората светска војна и колежите при распадот на Југославија. Имено пред неколку дена најпрво со декларација од 8 точки излезе Македонскиот научен институт, а потоа со своја декларција излезе и Владата на Република Бугарија. Ултимативните барања кои се наведени таму се однесуваат на тоа дека: македонскиот јазик не постои, ослободување од термините „бугарски фашистички окупатор“, негирање на постоење на македонско малцинство во соседните земји, барање за приложување на наставните програми по историја и географија пред бугарските институции. Поентите на МНИ и бугарската влада се совпаѓаат во огромна мера, што пак ни говори дека тоа претставува една огранизирана политичка акција и затоа во овој текст парафразирано се претставени заедно, како интегрален текст.

Ненавлегувајќи во историските факти, податоци и процеси, бидејќи секој што се занимавал со историјата како наука или стекнал образование во било која од општествено хуманистичките науки, знае дека ваквите барања, не смеат и не треба да се дискутираат. Овие барања, немаат основа да воопшто поставени на дискусија, бидејќи нивната основна суштина е предрасудата дека другиот односно ние, не постоиме. Ваквиот однос не само што не е научен, не е во склад со цивилизациските достигнувања на човекот, отскокнува од мултикултурниот принцип на кои е втемелена Европска Унија и идејата за заедништво на европските народи. Појавите од овој тип можат единствено да бидат предмет на осуда од секој трудбеник и здравомислечки човек. Овие барања се фашизам од прв до последен збор! Обид за наметнување на туѓи идеи, во извесна мисла ставање под протекторат, погибија на слободната мисла и слободниот човек.

Нашето достоинство, образование, одговорноста кон општеството која секој посебно како единки ја носиме, нѐ обврзува да водиме бескомпромисна борба против секој вид на угнетување, маргинализација, против секое кршење на човековите права. Да водиме борба против етноцентризмот, национализмот, непродуктивните и ненародни политички реформи, кои го заробуваат народот во прангите на сиромаштијата, правејќи го роб на политичките малверзации. Да ја градиме критичноста, да го подигнеме степенот на квалитет на образованието, бидејќи само образован и самосвесен човек може да биде безкомпромисен борец против современите крикови на фашизмот.

Борбата против сиромаштијата, експлоатацијата, борбата против современите заблудени глави кои го воспеваат фашизмот, се ситат на убиените и измачуваните, со цел постигнување некакви повисоки расни идеи за чисти држави, не е прашање на одлука, туку прашање на нужност. Константната борба со фашизмот на сите полиња во секоја сфера од општественото делување, е должност на секој свесен, образован, здраворазумен и критичен човек. „Ко челик сме ние“ во борбата пред која не смееме да попуштиме, борбата од која не смееме да се откажеме.

Доколку ставот на европските земји оди во насока на поддршка на фашистичките сни на Бугарија, тогаш тоа повеќе од јасно говори дека Европа е трула одвнатре. Тоа не е Европа за која сме читале во делата на Шуман, не е Европа на Русо, Хегел, Шилер, ова е по се изгледа, Европа на Хитлер и Мусолини. Да не заборавиме дека политиката на толеранација кон германските активности и политики од страна на останатите европски земји, доведе до милионски жртви.

Жртви кои ни оставија аманет да спречиме идни крвопролевања. Балканскиот човек сака стабилност, добро работно место, поволни услови за живеење, работа раст и развиток. Бесцелните замајувања, ширењето на етноцентризам, фашизам и империјализам не придонесува кон никаков цивилизациски прогрес, напротив истиот го разградува и уназадува.

Политиката на покорност и толерација на ваквите политички појави и барања, говори за нашата негрижа, нашата цивилизациска неодговорност, нашето измеќарување и ретерирање пред глупоста на силата. Ова не е патриотизам, ова не е борба за подобра иднина. Патриотизмот не е во знамињата, зборовите, симболите, патриотизмот е во работата. трудот, унапредувањето на земјата и животот. Патриотизмот е во слободата. Слободата, свеста, одговорноста кон позитивните достигнувања во науката, кон достигнувањата на цивилизацијата, кон човекот како битие. „Човек, колку тоа гордо звучи“. Интелектуализмот не е во ходниците на универзитетите, не е меѓу купените кецели, разните хартии и титули, интелектуализмот е во слободата на мислата, во здравиот разум, во храброста да се искаже ставот, кога тишината може да убие.

Васко Гичевски студент на Институт за историја при Филозофски факултет, УКИМ Скопје

(Ставовите изнесени во колумните не се ставови на редакцијата на Апла.мк. Затоа Апла.мк не сноси одоговорност за содржината на истите)